top of page

Ψυχική Υγεία

   Θα πιάσουμε το νήμα τις ψυχικής υγείας το 2001 όταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έδωσε τον εξής ορισμό (ελεύθερη απόδοση):  μια κατάσταση ευεξίας στην οποία το άτομο αντιλαμβάνεται τις δεξιότητες του, μπορεί να διαχειριστεί τα κανονικά στρεσσογόνα γεγονότα της ζωής, μπορεί να δουλέψει παραγωγικά και αποτελεσματικά και είναι ικανό να προσφέρει στη κοινωνία. Η ψυχική υγεία ορίζεται ως η βάση της ευεξίας και της λειτουργικότητας για το άτομο και την κοινότητα. Είναι κάτι παραπάνω από την απουσία ψυχικής ασθένειας και αποτελεί βασικό συστατικό της υγείας γενικά. Στην ιστοσελίδα του ΠΟΥ υπάρχει αναρτημένη μια ελαφρώς ανανεωμένη εκδοχή του από το 2014.

   Ο ορισμός αυτός ήταν τότε εξαιρετικά σημαντικός και θα μπορούσαμε να πούμε «επαναστατικός» καθώς τοποθέτησε την ψυχική υγεία σε ισότιμη θέση με την σωματική υγεία και διευκρίνισε ρητά ότι ψυχική υγεία δεν είναι μόνο η απουσία ασθένειας κομμάτι στο οποίο η πρότερη αντίληψη ήταν ιδιαίτερα περιοριστική. Αυτό αποτελεί ακόμα και σήμερα μια πολύ σημαντική κατάκτηση στον χώρο καθώς δίνει χώρο για την εξέταση/ενασχόληση κάποιων «γκρίζων ζωνών» πέρα από περιπτώσεις καταφανούς ψυχοπαθολογίας.

   Κατά τα άλλα, σήμερα, ο ορισμός του ΠΟΥ φαντάζει σχετικά ξεπερασμένος και είναι θέμα χρόνου να αντικατασταθεί και επίσημα από κάποιον πιο συμπεριληπτικό. Φαντάζει ξεπερασμένος επειδή εστιάζει πολύ σε αποκλειστικά θετικά σημεία όπως η ευεξία, η καλή αντίληψη για τις προσωπικές ικανότητες, η «κανονικότητα» (των στρεσσογόνων συνθηκών), η προσφορά στην κοινότητα και φυσικά η παραγωγικότητα. Ο ορισμός φαίνεται να μην είναι ανοιχτός στη συμπερίληψη πολλών κατηγοριών ανθρώπων όπως αυτοί που δεν βιώνουν ευεξία, αυτούς που βιώνουν ΜΗ κανονικά στρεσσογόνα γεγονότα ζωής, αυτούς οι οποίοι δεν εργάζονται και αυτούς που δεν προσφέρουν στη κοινωνία.

   Σε αυτήν την κατεύθυνση οι Galderisi et al. προτείνουν τον εξής ορισμό:

«Η ψυχική υγεία είναι μια δυναμική κατάσταση εσωτερικής ισορροπίας που επιτρέπει στα άτομα να χρησιμοποιούν τις ικανότητές τους σε αρμονία με τις καθολικές αξίες της κοινωνίας. Αυτές αφορούν βασικές γνωστικές και κοινωνικές δεξιότητες, την ικανότητα να αναγνωρίζουν, να εκφράζουν και να διαμορφώνουν τα συναισθήματά τους, καθώς και να δείχνουν ενσυναίσθηση στους άλλους. Αφορούν την ευελιξία, την ικανότητα αντιμετώπισης δυσμενών γεγονότων ζωής αλλά  και λειτουργίας σε κοινωνικούς ρόλους. Αφορά επίσης μια αρμονική σχέση μεταξύ σώματος και νου αποτελούν σημαντικά συστατικά της ψυχικής υγείας και συμβάλλουν, σε διαφορετικό βαθμό, στην κατάσταση της εσωτερικής ισορροπίας."

   Ο προτεινόμενος αυτός ορισμός είσαι σαφώς πιο ρευστός, πιο διαλλακτικός και πιο συμπεριληπτικός. Μιλάει για γνωσιακές και κοινωνικές δεξιότητες, δίνει χώρο στα συναισθήματα και την ενσυναίσθηση και αντικαθιστά το «κανονικά» γεγονότα ζωής με το «δυσμενή». Η απομάκρυνση από την παραγωγικότητα και την προσφορά στην κοινωνία αποτελούν στρατηγικά σχεδιασμένες επιλογές που σκοπό έχουν να αποσυνδέσουν την ψυχική υγεία από τα κοινωνικά αυτά «πρέπει» που δεν χρειάζεται μάλλον να είναι πάντα απαιτούμενα. Φυσικά, τονίζεται ξανά η σημασία της σύνδεσης νου και σώματος.

   Ουσιαστικά, το αγαθό της ψυχικής υγείας φαίνεται να αποτελεί μια πολύπλοκη και δυναμική διαδικασία που εξαρτάται από το άτομο, το περιβάλλον του και την μεταξύ τους αλληλεπίδραση.  Ο τρόπος αυτός θεώρησης της ψυχικής υγείας εντάσσεται στο πλαίσιο του βιοψυχοκοινωνικού μοντέλου το οποίο ήρθε ως απάντηση στο βιοιατρικό μοντέλο το οποίο εξετάζει πιο μονοδιάστατα -δηλαδή βιολογικά- την ψυχική υγεία.

 

ΠΗΓΕΣ:

  • World Health Organization. Promoting mental health: concepts, emerging evidence, practice (Summary Report) Geneva: World Health Organization; 2004.

  • NCBI

bottom of page