Εισαγωγή: Λίγα λόγια την Ψυχοθεραπεία
Οποιαδήποτε ψυχοθεραπεία που θέλει να είναι ηθικά ακέραιη -δηλαδή κατά βάση καλή- καλείται να είναι για το άτομο στη θεραπεία μια βαθιά προσωπική διαδικασία που προωθεί έμμεσα και άμεσα τις αρχές της ισότητας, της δικαιοσύνης, της ελεύθερης έκφρασης και λήψης αποφάσεων και του σεβασμού στη διαφορετικότητα σε βάθος χρόνου. Οι αρετές αυτές παρέχουν τη δυνατότητα στο άτομο να προσπαθήσει να δομήσει την δικιά του ζωή όπως το ίδιο επιθυμεί χωρίς να ανταποκρίνεται σε διάφορες κοινωνικές «επιταγές» που δεν του ταιριάζουν ή να δυσχεραίνει αδικαιολόγητα τις ζωές άλλων ανθρώπων κατά την προσπάθεια του για προσωπική επιτυχία και ευτυχία. Οτιδήποτε λιγότερο από αυτό, είναι καταδικασμένο να αποτύχει αργά ή γρήγορα είτε μη βοηθώντας είτε στη χειρότερη προκαλώντας κακό (θα είναι δηλαδή ανήθικο). Ίσως να μην συμβαίνει -πάντοτε- στοχευμένα από τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας αλλά όσοι/ες πραγματικά αφιερώνουν κόπο και μεράκι, εμμένουν σε όσα διδάχτηκαν στις σπουδές τους και προσπαθούν να ενημερώνονται για την επιστημονική πρόοδο στο κλάδο τους προσφέρουν μια επαγγελματική υποστήριξη χωρίς διακρίσεις, μεροληψίες και αδικίες και τάσσονται καθημερινά απέναντι σε διάφορα συστήματα και δυναμικά εξουσίας που έχουν σκοπό την περαιτέρω εύνοια των ήδη προνομιούχων και την φίμωση των υπολοίπων.
Πυλώνες Ψυχοθεραπείας
Να γίνουμε λίγο πιο συγκεκριμένοι; Ας γίνουμε. Η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία (ΓΣΘ) στηρίζεται σε 3 αδιαπραγμάτευτα σημαντικούς πυλώνες. Από προσωπική εμπειρία και γνώση μπορώ να σας πω ότι ΓΣΘ χωρίς αυτούς δεν μπορεί να λειτουργήσει. Πολύ αμφιβάλλω όμως ότι οποιαδήποτε θεραπεία μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά χωρίς αυτούς.
1) Φαινομενολογία: Ο πυρήνας της θεραπευτικής παρέμβασης βρίσκεται στην υποκειµενική και ιδιοσυγκρασιακή αντίληψη του ίδιου του ατόμου για τα προβλήματά του. Μ’ άλλα λόγια, έχει μεγάλη σημασία πως ερμηνεύει κάποιο άτομο τον κόσμο του και για αυτό το λόγο, δίνεται επαρκής χώρος όχι απλά στα βιώματα κάποιου αλλά και στο πως σκέπτεται και αισθάνεται γι’ αυτά ανεξάρτητα από το τι σκέφτεται ο θεραπευτής, ένα πρόσωπο ή ένας φορέας εξουσίας, ένας άλλος ειδικός. η κοινωνία ή οι γονείς του κ.ο.κ. Έτσι, το άτομο μπορεί να «αναπνεύσει» και με τη πάροδο του χρόνου να αυτοπροσδιορίζεται όλο και περισσότερο και να ετεροκαθορίζεται όλο και λιγότερο.
2) Συνεργασία: Κάθε μικρό και μεγάλο βήμα της θεραπείας και κάθε καινούργιος στόχος της βασίζεται στην συνεργασία των 2 συμμετεχόντων α) θεραπευτής/θεραπεύτρια (εφεξής θεραπευτής) και β) θεραπευόμενο άτομο μέσα από αλεπάλληλες συζητήσεις και διαπραγματεύσεις. Η διάσταση της συνεργασίας έχει βοηθήσει την ΓΣΘ να ξεφύγει από το απαρχαιωμένο και καταπιεστικά εξουσιαστικό «Εγώ ξέρω καλύτερα και θα σε θεραπεύσω» και να υιοθετήσει το πολύ πιο ισότιμο «Εσύ και εγώ θα συνεργαστούµε για να αντιµετωπίσουµε μαζί τα προβλήματα σου». Έτσι, το άτομο μπορεί να μιλήσει χωρίς φόβο για επίκριση ή άλλες συνέπειες με έναν άνθρωπο που το αντιμετωπίζει ισότιμα.
3) Eνεργός συμμετοχή: Στη θεραπεία παρέχονται διάφορα μέσα (τεχνικές, πληροφορίες, μέθοδοι, ιδέες κλπ) για να τα εφαρμόζει εντός και εκτός των συνεδριών με σκοπό να κρατήσει όσα από αυτά τον βοηθάνε στην καθημερινότητα του και στην επίτευξη των θεραπευτικών και μη στόχων του. Άλλα θα του κάνουν περισσότερο, άλλα λιγότερο και άλλα καθόλου. Ανεξάρτητα από τις προσωπικές απόψεις του θεραπευτή για τα μέσα αυτά και την επιστημονική βιβλιογραφία το θεραπευόμενο άτομο είναι πάντα ελεύθερο να δοκιμάσει ό,τι θέλει και να κρατήσει ό,τι επιθυμεί. Έτσι, το άτομο ενθαρρύνεται να δοκιμάζει διάφορα σε διαφορετικές καταστάσεις ώστε να αποφασίσει τι του ταιριάζει περισσότερο ώστε να δώσει έμφαση εκεί και όχι εκεί που του υποδεικνύουν άλλα άτομα ή θεσμοί στη ζωή του.
Λίγα λόγια για τον Φεμινισμό
Από την άλλη πλευρά τι είναι ο φεμινισμός; Φεμινισμός είναι το κίνημα που τάσσεται ιστορικά υπέρ της ισότητας των φύλων, της ελεύθερης έκφρασης και της αποκατάστασης αδικιών λόγω διακρίσεων και στερεοτύπων. Ξεκινώντας από βασικά (σημείωση: ΠΛΕΟΝ βασικά, δηλαδή μετά από επίμονες διεκδικήσεις του φεμινιστικού κινήματος) ανθρώπινα δικαιώματα (π.χ ψήφος, ομόφυλοι γάμοι, υπεράσπιση από την βία, έκτρωση κ.α) ο φεμινισμός εξετάζει την ανισότητα υπό το πρίσμα της αλληλεπίδρασης του φύλου και της σεξουαλικότητας με οποιαδήποτε άλλη κοινωνική, ψυχολογική, πολιτική μεταβλητή και παρέχει χώρο σε κάθε άτομο ξεχωριστά να δομήσει την δικιά του πραγματικότητα ανεξάρτητα από την πραγματικότητα που προσπαθούν να επιβάλλουν τα κυρίαρχα συστήματα εξουσίας (π.χ πατριαρχία, καπιταλισμός, θρησκεία, δικαιοσύνη, κράτος, οικογένεια) και οι μεταξύ τους διακλαδώσεις.
Ο φεμινισμός λοιπόν στηρίζεται στη φαινομενολογία καθώς 2 διαμετρικά αντίθετες θεωρήσεις (π.χ «προκλητικό» ντύσιμο και «σεμνό» ντύσιμο) 2 διαφορετικών ανθρώπων είναι εξίσου σεβαστές αρκεί να προέρχονται αυθεντικά από τα ίδια τα άτομα και τα 2 με την θεώρηση που έχουν διαλέξει για να εκφράζονται (χωρίς φυσικά τίποτα από τα 2 να βλάπτει άλλους). Ο φεμινισμός επίσης στηρίζεται στην συνεργασία καθώς ενθαρρύνει εντόνως τον διάλογο με όσα άτομα έχουν να πουν κάτι και θεωρεί λίγα πράγματα «αυτονόητα». Τέλος, ο φεμινισμός όντας ένα δυναμικό κίνημα στηρίζεται επίσης στην ενεργό συμμετοχή καθώς ενθαρρύνει επίσης την ενεργητική αναζήτηση τρόπων βελτίωσης των ζωών όσων αισθάνονται καταπιεσμένες/οι με κάποιο τρόπο και εξελίσσεται ανάλογα με τα εκάστοτε αιτήματα των υποστηρικτριών/ών του όσο περνάνε τα χρόνια.
Ο φεμινισμός ουσιαστικά είναι η απάντηση της ανθρωπότητας στην πατριαρχική δόμηση των κοινωνιών όπου οι άντρες βρίσκονται σε ευνοϊκή θέση σε σχέση με τις γυναίκες με καλύτερη μεταχείριση, περισσότερες ελευθερίες, περισσότερη εξουσία, περισσότερες επιλογές και λιγότερους κανόνες να ακολουθήσουν. Φυσικά όλα αυτά είναι πολύ λογικά αν αναλογιστεί κανείς ότι κατά κύριο λόγο μέχρι και πριν 30-40 χρόνια η πολιτική εξουσία ήταν σχεδόν αποκλειστικό προνόμιο των αντρών. Σήμερα ναι μεν, έχει μειωθεί αυτή η αριθμητική ανισορροπία σε θέσεις πολιτικής εξουσίας αλλά και πάλι παραμένει πολύ μεγάλη η διαφορά. Και ως γνωστόν η πολιτική εξουσία καθορίζει την δικαιοσύνη, την οικονομία, την αστυνόμευση αλλά και κάθε άλλο μικρό και μεγάλο κομμάτι ενός πολίτη μιας χώρας. Είναι επίσης πολύ λογικά αν αναλογιστούμε τους περιορισμούς των θρησκειών στα γυναικεία σώματα και την γυναικεία αυτοδιάθεση. Είναι πολύ λογικά αν αναλογιστούμε την δομή της παραδοσιακής οικογένειας που μέχρι και πριν από 20-30 χρόνια δεν είχε ανταγωνισμό σε άλλες δομές οικογένειας σε τόσες πολλές χώρες συμπεριλαμβανομένου φυσικά και της δικιάς μας.
Κοινωνικές διεκδικήσεις για γυναίκες
Πολύ συνοπτικά, ποιές είναι λοιπόν κάποιες αδικίες εις βάρος των γυναικών τις οποίες προσπαθεί να αποκαταστήσει ο φεμινισμός;
1) Έμφυλοι Ρόλοι: Παραδοσιακά οι γυναίκες επειδή ήταν γυναίκες είχαν σαφή κατεύθυνση προς τα οικιακά και την ανάπτυξη οικογένειας εις βάρος της αναζήτησης επαγγελματικής καταξίωσης είτε αυτό υλοποιούνταν με θεσμική απαγόρευση στην εκπαίδευση είτε είχε να κάνει με πιο “ύπουλες” απαγορεύσεις από το οικογενειακό περιβάλλον. Μεγάλο κομμάτι αποτελεί η θηλυκοποίηση της φροντίδας δηλαδή η προώθηση της φροντίδας ως αποκλειστικότητα των γυναικών ως δέκτες αλλά και ως παραλήπτριες με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Και συνεπάγεται πολλά!
2) Σεξουαλικότητα/Αυτοδιάθεση σώματος Παραδοσιακά η γυναικεία σεξουαλικότητα υποτιμάται, περιορίζεται, δαιμονοποιείται και πολεμάται. Είτε επειδή μια θρησκεία υποδεικνύει τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνει μια γυναίκα είτε επειδή δεν έχει θεσπιστεί ακόμα το έγκλημα του συζυγικού βιασμού (στην Ελλάδα νομοθετήθηκε το 2006) είτε επειδή κυριαρχεί το ακαθόριστο «boys will be boys” ως δικαιολογία σε σωματικές παραβιάσεις, η γυναικεία θεώρηση για το σεξ και το γυναικείο (συνήθως γυμνό) σώμα συνήθως απουσιάζει μερικώς ή και σε πολλές περιπτώσεις απουσιάζει πλήρως. Και αυτό δεν είναι δίκαιο.
3) Έμφυλη βία/Γυναικοκτονίες: Ένα τεράστιο ζήτημα είναι αυτό της βίας που ασκούν πολλοί άντρες με την προσοχή να πέφτει συνήθως στην ενδοοικογενιακή σωματική βία και τις γυναικοκτονίες από πρώην ή νυν συντρόφους. Τα νούμερα παγκοσμίως για όποιες χώρες κρατάνε στατιστικά είναι ιδιαίτερα απογοητευτικά πόσω μάλλον όταν μαθαίνει κανείς ότι οι γυναικοκτονίες από πρώην και νυν συντρόφους είναι από τις κύριες αιτίες θανάτου (1, 2, 3) για γυναίκες μέχρι τα 44 έτη.
4) Εργασία/Ακαδημαϊκές καριέρες: Η εργασία είναι ένας τομέας της ζωής μια γυναίκας όπου διάφορα στερεότυπα και πληθώρα παρενοχλήσεων εμποδίζουν την φυσιολογική εκτέλεση των επαγγελματικών υποχρεώσεων. Οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουμε γυναίκα που έχει αποχωρήσει από δουλειά λόγω παραβιαστικών συμπεριφορών ή αν όχι έχουμε σίγουρα ακούσει κάποια σχόλια που υπόκεινται γυναίκες όσο εργάζονται.
5) Δικαιοσύνη/Πολιτική: Το #MeToo κίνημα και οι διάφορες καταδικαστικές αποφάσεις σε άντρες θύτες σεξουαλικής κακοποίησης είναι επίσης μια συνεχή προσπάθεια σε όλα τα μέτωπα ακόμα και αν τελευταία δεν «ακούγεται» πολύ. Η μεγαλύτερη εκπροσώπηση γυναικών στην πολιτική αν και κάπως λειψό από μόνο του καθώς μια κακή πολιτική δεν έχει σημασία αν εκτελείται από γυναίκα ή άντρα είναι εξαιρετικά απαραίτητο αν σκεφτούμε ότι κάποτε δεν ήταν καν δυνατόν αυτό.
!!!Μπορώ να γράφω ώρες για το παραπάνω κομμάτι. Θα σταματήσω όμως κάπου εδώ μιας και δεν είναι αυτός ο σκοπός του άρθρου αλλά και επειδή υπάρχουν άλλα άρθρα με αυτό το θέμα γραμμένα από φεμινίστριες πολύ καλύτερα γραμμένα!!!
Κοινωνικές διεκδικήσεις για άντρες
Φεμινισμός όμως δεν είναι ένα κίνημα αποκλειστικά σχεδιασμένο για την αποκατάσταση των αδικιών απέναντι στις γυναίκες. Οι καταπιέσεις προς τους άντρες είναι επίσης σημαντικές. Πως ακριβώς καταπιέζονται οι άντρες όμως από τις πατριαρχικά δομημένες κοινωνίες μας;
Όπως για τις γυναίκες έτσι και για τους άντρες υπάρχουν συγκεκριμένες κοινωνικές επιταγές οι οποίες ορίζουν τι πρέπει να κάνει και τι δεν πρέπει να κάνει ένας πραγματικός/αληθινός/σωστός άντρας. Οι βασικότερες από αυτές θα έλεγα ότι είναι οι εξής:
1) Αυτονομία/ανεξαρτησία: οι άντρες καλούνται να καταφέρνουν τα πάντα μόνοι τους χωρίς βοήθεια. Να είναι επιτυχημένοι, να πάνε μπροστά, να βγάζουν λεφτά, να παρέχουν πάντα στην οικογένεια τους. Αν δεν ανταποκρίνονται σε αυτά τα στεγανά δεν είναι αρκετά καλοί άντρες.
2) Σκληράδα/Επιθετικότητα/Δύναμη: οι άντρες αναμένεται να είναι δυνατοί και σκληροί στις αλληλεπιδράσεις τους με τους άλλους ανθρώπους, να επιβάλλονται και να κερδίζουν με κάθε τρόπο. Συνήθως αυτό σημαίνει ότι πρέπει να χρησιμοποιήσουν βία είτε λεκτική είτε σωματική για να πάρουν αυτό που θέλουν.
3) Άκαμπτοι Κοινωνικοί Ρόλοι: οι άντρες αναμένεται να μην ασχολούνται με παραδοσιακά γυναικείους ρόλους όπως το καθάρισμα, το συγύρισμα, το μαγείρεμα και τη φροντίδα των παιδιών. Στα σπίτια αυτές τις δουλειές τις μαθαίνουν τα κορίτσια και όχι τα αγόρια.
4) Σεξουαλικός Προσανατολισμός και Σεξουαλικότητα: οι άντρες πρέπει να είναι ετεροφυλόφιλοι και να πηγαίνουν με πολλές γυναίκες. Δεν χάνουν ποτέ ευκαιρία για σεξ και όσο καλύτερα κάνουν σεξ τόσο καλύτεροι άντρες είναι. Οι ομοφυλόφιλοι άντρες και όσοι δεν κάνουν πολύ σεξ είναι κατώτερης ποιότητας άντρες και λαμβάνουν αντίστοιχη χλεύη.
5) Κουκούλωμα συναισθημάτων: οι άντρες αναμένεται να μην είναι στεναχωρημένοι/απογοητευμένοι/δυσαρεστημένοι/αγχωμένοι με όσα συμβαίνουν στη ζωή τους και αν είναι όπως και δήποτε να αποφεύγουν να το δείχνουν σε άλλους. Οι άντρες δεν πρέπει να κλαίνε, δεν πρέπει να λαμβάνουν φροντίδα στις δυσκολίες τους και πρέπει να αντιδρούν «αντρικά» δηλαδή να σφίγγουν τις γροθιές και να σκληραίνουν.
Η Αμερικάνικη Ψυχιατρική Εταιρεία έβγαλε το 2018 οδηγό για την κλινική πρακτική με αγόρια και άντρες και αν του δώσει κανείς προσοχή θα δει πολλά από όσα μόλις αναφέρθηκαν. Μπορείτε να τον διαβάσετε εδώ. Επίσης πολύ ενδιαφέρουσα σχετική δουλειά έχει γίνει τελευταία επίσης από ερευνητικές ομάδες με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί η κλίμακα “The Man Box Scale” που μετράει το κατά πόσο ένας άντρας αισθάνεται να υπάρχουν αυτές οι κοινωνικές επιταγές και πόσο προσπαθεί να ανταποκρίνεται σε αυτές.
Προσοχή: Φυσικά οι παραπάνω δυσκολίες στις ζωές των αντρών επηρεάζουν άμεσα και πολλές φορές καταστροφικά και τις ζωές των γυναικών!
Συμπεριληπτικότητα (Intersectionality)
Φυσικά αντίστοιχα σημαντική έννοια σε μια θεραπευτική αίθουσα είναι και αυτή της συμπεριληπτικότητας η οποία εξετάζει την διασυνδεομένη φύση των κοινωνικών κατηγοριοποιήσεων όπως η φυλή, η τάξη και το φύλο, η υγεία, η γλώσσα και άλλα πολλά καθώς όλες αυτές μεταξύ τους δημιουργούν αλληλεπικαλυπτόμενα και αλληλεξαρτώμενα συστήματα διακρίσεων ή/και προνομίων αναλόγως το γενικό πλαίσιο (context). Διαφορετικό βάρος θα έχουν συγκεκριμένες ερωτήσεις προς έναν λευκό Έλληνα πολίτη και διαφορετικό σε έναν Αφροέλληνα. Διαφορετικά θα μιλήσει κανείς για τις οικονομικές δυνατότητες σε μια πλούσια θεραπευόμενη και διαφορετικά σε μια θεραπευόμενη που επιβιώνει με τον βασικό μισθό. Διαφορετικά θα αλληλεπιδράσει κανείς με ένα άτομο με μια σωματική αναπηρία και διαφορετικά σε αυτόν που δεν έχει καμία αναπηρία. Η ψυχοθεραπευτική διαδικασία δεν μπορεί να κλείνει τα μάτια σε μεταβλητές που ενδέχεται να έχουν παίξει τεράστιο ρόλο στη ζωή του ατόμου απέναντι τους.
Πρακτικά Παραδείγματα
1) Θεραπευόμενη επιζώσα βιασμού ή σεξουαλικής παρενόχλησης
Ποια θα ήταν μια υπεύθυνη στάση ενός θεραπευτή μαζί της; Θα έπρεπε λοιπόν αρχικά να την αφήσει να εκφραστεί ελεύθερα και όσο αυτή το επιθυμεί σε σχέση με το συμβάν, να μην την κρίνει σε κανένα σημείο, να αναδείξει το εύρος της αδικίας και να συζητήσουν μαζί τα δυναμικά εξουσίας που καθιστούν τόσο απαράδεκτα συχνή την σεξουαλική παραβίαση στις σημερινές πατριαρχικά δομημένες κοινωνίες συζητώντας δηλαδή την ευθύνη του άντρα-θύτη. Και πολλά άλλα αλλά χωρίς αυτά τα βασικά τίποτα άλλο δεν θα είχε νόημα. Αυτό είναι μια πυρηνικά φεμινιστική προσέγγιση στο θέμα. Μια μη φεμινιστική προσέγγιση θα διερευνούσε με ανακριτικό ύφος τον δικό της ρόλο στην παρενόχληση «π.χ τι φορούσες;», θα δικαιολογούσε τον θύτη με κάποια ευφάνταστη επιστημονικοφανή ανοησία «έχουν ορμές οι άντρες» και θα όριζε το πως πρέπει να αισθανθεί σχετικά με το συμβάν «ντάξει δεν έγινε και τίποτα, θα μπορούσαν να ήταν χειρότερα τα πράγμα». Φεμινισμός και οποιαδήποτε (ηθικά ακέραια) ψυχοθεραπευτική προσέγγιση αναγκαστικά συντάσσονται.
2) Θεραπευόμενη που μισεί το σώμα της και τον εαυτό της επειδή δεν είναι αδύνατη
Ποια θα ήταν μια υπεύθυνη στάση ενός θεραπευτή μαζί της; Θα έπρεπε αρχικά να αναγνωρίσει πόσο εχθρική είναι η αντιμετώπιση της κοινωνίας στα γυναικεία σώματα που δεν ανταποκρίνονται στα επικρατώντα πρότυπα ομορφιάς και να της δώσει αρκετό χώρο ώστε να βρουν μαζί την δικιά της οπτική στα σώματα που δεν είναι αδύνατα. Γιατι; Γιατί η θεραπευόμενη δεν πάει να εκφράζει επιθετικότητα προς άλλα μη αδύνατα γυναικεία σώματα αλλά στρέφεται επιθετικά προς το δικό της και αυτό κάτι λέει. Και πολλά άλλα χωρίς αυτό τίποτα άλλο δεν θα είχε νόημα. Αυτό είναι μια πυρηνικά φεμινιστική προσέγγιση στο θέμα. Μια μη φεμινιστική προσέγγιση θα εστίαζε υποκριτικά στην σωματική υγεία της ενώ η ίδια έχει έρθει σε ψυχολόγο και όχι γιατρό «καλό θα ήταν να χάσετε κιλά για γλυτώσετε από επιπλοκές στην υγεία σας», θα δικαιολογούσε την λεκτική κακοποίηση «ε λογικό είναι να ακούτε τέτοια σχόλια όταν έχετε παραπάνω κιλά» και θα της υποδείκνυε πως να κρύβει το σώμα της για να προστατεύεται «ίσως αν φορούσατε πιο φαρδυά ρούχα;». Φεμινισμός και οποιαδήποτε (ηθικά ακέραια) ψυχοθεραπευτική προσέγγιση αναγκαστικά συντάσσονται.
3) Θεραπευόμενος 20 ετών με προβλήματα διαχείρισης θυμού επειδή δεν του επετράπη ποτέ να εκφράσει κανένα άλλο συναίσθημα όσο μεγάλωνε
Ποια θα ήταν μια υπεύθυνη στάση ενός θεραπευτή μαζί του; Θα έπρεπε να του παρέχει έναν ασφαλή μη επικριτικό χώρο που θα τον διευκολύνει να ανακαλύψει και να συνδεθεί με τα συναισθήματα που έχει μάθει να καταπιέζει και να κρύβει με την βοήθεια του θυμού, της επιθετικότητας και της βίας και να τον βοηθήσει ανακαλύψει και άλλους τρόπους διαχείρισης προβλημάτων που δεν έχουν να κάνουν με βία, θυμό και επιβολή. Και πολλά άλλα αλλά χωρίς αυτά τα βασικά τίποτα άλλο δεν θα είχε νόημα. Αυτό είναι μια πυρηνικά φεμινιστική προσέγγιση στο θέμα. Μια μη φεμινιστική προσέγγιση θα εστίαζε στην αδυναμία του να επιβληθεί «Και εσύ τι του είπες δηλαδή;», θα τον ωθούσε π.χ στο αλκοόλ «ένα καλό μεθύσι και θα τα ξεχάσεις όλα αυτά» και θα όριζε το πως πρέπει να συμπεριφέρεται αν θέλει να είναι αληθινός άντρας «μεγάλος άντρας είσαι πια, δεν πρέπει να κολλάς σε αυτά». Φεμινισμός και οποιαδήποτε (ηθικά ακέραια) ψυχοθεραπευτική προσέγγιση αναγκαστικά συντάσσονται.
Επίλογος
Τα πιθανά παραδείγματα είναι ατελείωτα. Κάθε άτομο έχει τις δικές του προσωπικές εμπειρίες και ιστορίες. Φεμινισμός και ψυχοθεραπεία στη πορεία συναντήθηκαν και έκτοτε πορεύονται μαζί προς όφελος της ψυχοθεραπείας απ’ ότι βλέπουμε στα γραφεία μας αν κρίνουμε από τα άτομα που προχωράνε τη ζωή τους και από τα άτομα που μας περιγράφουν με φρίκη άλλες καθόλου μα καθόλου φεμινιστικές εμπειρίες σε άλλους επαγγελματίες στο παρελθόν. Μερικές τέτοιες μπορείτε να διαβάσετε εδώ. Έχω άλλες 15 αντίστοιχες που δεν έχω ανεβάσει ακόμα.
Πέρα λοιπόν από την προσοχή που χρειάζεται να δείχνει ένας θεραπευτής στις πολυπλοκότητες της έμφυλης ταυτότητας (φεμινισμός) του ατόμου απέναντι του, απαραίτητο είναι να υπολογίζει και τις υπόλοιπες ταυτότητες του ατόμου (συμπεριληπτικότητα) οι οποίες ενδέχεται να παίζουν εκούσια ή ακούσια σημαντικό ρόλο στην καθημερινότητα του. Δεν μεγαλώνουν σε κάποια φούσκα μόνοι τους οι άνθρωποι μέχρι να πάνε σε ψυχολόγο αλλά σε μια ήδη υπάρχουσα κοινωνία με διάφορες προκαταλήψεις, θεσμικές αδικίες, στερεότυπα και πληθώρα προβληματικών θεωρήσεων. Αν τα αγνοούμε όλα αυτά θα καταλήγουμε να λέμε ό,τι φταίει κατά αποκλειστικότητα το άτομο.
Έτσι, αν το κάνουμε αυτό οι ψυχολόγοι κινδυνεύουμε να μεταθέτουμε στο άτομο πολύ μεγαλύτερο μερίδιο (ατομικής) ευθύνης για τις δυσκολίες του από όσο του αναλογεί πραγματικά. Κινδυνεύουμε λοιπόν να μην παρέχουμε μια ηθική ψυχοθεραπεία αλλά μια ψυχοθεραπεία ουσιαστικά ανήθικη, αντιδεοντολογική και βλαβερή.
Μπορούμε (πολύ) καλύτερα από αυτό.
Νίκος Νακόπουλους
Ψυχολόγος MSc, Ψυχοθεραπευτής CBT
Comments